Lăng miếu thờ danh thần gần 200 năm tuổi ở Sài Gòn

Lăng Ông Bà Chiểu tồn tại gần 200 năm tuổi, là nơi thờ Thượng Quốc công Tả quân Lê Văn Duyệt.

Lăng Ông Bà Chiểu tọa lạc trên một gò đồi cao rộng 18.500 m2, giữa bốn con đường (Đinh Tiên Hoàng, Phan Đăng Lưu, Trịnh Hoài Đức, Vũ Tùng).

Lăng Ông Bà Chiểu rộng 18.500m² trên một gò đất cao, nằm giữa 4 con đường: Đinh Tiên Hoàng, Phan Đăng Lưu, Trịnh Hoài Đức và Vũ Tùng

Lăng có tên như vậy vì thờ Thượng Quốc Công Tả Quân Lê Văn Duyệt (tức Lăng Ông) nằm gần chợ Bà Chiểu. Lăng được bao bọc bởi bức tường dài 500m, cao 1,2m và có 4 cổng vào được xây dựng từ năm 1948. Năm sau, cổng Tam Quan cũng được xây dựng.

Cổng có hàng đại tự nổi bằng chữ Hán Thượng Công Miếu, nằm về phía nam mở ra đường Vũ Tùng. Thời Đệ Nhất và Đệ Nhị Cộng Hòa, cổng này được chọn làm biểu tượng của Sài Gòn xưa và vùng Gia Định, lăng được xây dựng trên trục đường chính.

Từ Cổng Tam Quan, đi về phía nam qua  khu vườn xinh đẹp để đến Nhà Bia. Có một bia đá khắc những việc làm, công đức của Tả Quân - Mộ Tả Quan và vợ. Một bức bình phong và một bức tường hoa bao quanh Miếu thờ.

Nhà biae được xây dựng như một ngôi điện nhỏ, nổi bật với tường gạch và mái ngói âm dương. Bên trong có tấm bia chữ Hán đề Lê công miếu bi” (Bia dựng tại miếu thờ Lê công) do Kinh lược sứ Hoàng Cao Cai viết  vào năm Giáp Ngọ (1894). Bia ký ca ngợi công lao của Lê Văn Duyệt đối với triều đình và nhân dân.

Phần mộ bao gồm hai ngôi mộ song tán :  Tả Quân và vợ là bà Đỗ Thị Thuận. Hai ngôi mộ nằm song song và giống hệt nhau về cấu trúc, có hình dạng như hai nửa quả trứng ngỗng cắt dọc, úp xuống trên một bệ lớn hình chữ nhật.

Phần mộ gồm hai ngôi mộ song táng: Tả quân và vợ là bà Đỗ Thị Phận. Hai ngôi mộ đặt song song và được cấu tạo giống nhau, có hình dạng như nửa quả trứng ngỗng xẻ theo chiều dọc, úp trên bệ lớn hình chữ nhật

Trước lăng mộ là một khoảng sân nhỏ để làm lễ. Lăng mộ Lê Văn Duyệt nằm bên phải khi nhìn từ Nhà bia. Bao quanh ngôi mộ là bức tường đá ong dày hình chữ nhật dẫn ra sân đốt nhang đèn. 

Khu miếu gọi là Thượng Công Linh Miếu gồm Tiền điện, Trung điện và Chính điện được sơn màu đỏ vàng. Sâu bên trong điện thờ ở trung tâm chính điện là bức tượng Tả quân Lê Văn Duyệt được đúc bằng đồng nguyên khối theo khuôn mẫu chân dung in trên tờ tiền 100 đồng phát hành ở Sài Gòn trước năm 1975.

Khu miếu thờ, được gọi là Thượng Công Linh Miếu, gồm Tiền điện, Trung điện và Chính điện, với sắc đỏ và vàng chủ đạo

Theo sử sách, Lê Văn Duyệt sinh năm 1764 tại làng Trà Lọt (Cái Bè, Định Tường, nay thuộc tỉnh Tiền Giang). Ông là người phò tá chúa Nguyễn Ánh ngay từ buổi đầu, và khi chúa Nguyễn lên ngôi, Lê Văn Duyệt được coi là "đệ nhất khai quốc công thần". 

Từ cổng Tam quan, du khách có thể thấy rõ trục kiến trúc của lăng gồm: Nhà bia, lăng mộ và miếu thờ

Lăng có 4 cổng, trong đó cổng chính ở phía Nam (mở ra đường Vũ Tùng) được thiết kế theo kiểu Tam quan, phía trên khắc ba chữ "Thượng Công Miếu" 

Bức "Long mã phụ đồ" bằng chất liệu sành sứ, thuỷ tinh trên bức tường khu tiền điện

Lăng mang kiến trúc cung đình Huế. Bức phù điêu bằng sành sứ dùng hình tượng cá chép hoá rồng chiến đấu với chim được trang trí năm 1937 trên miếu thờ

Trên nóc miếu thờ còn được trang trí bằng hình ảnh nhiều loài vật và họa tiết khác nhau như chim trĩ, công, hoa sen, hoa mẫu đơn... để thể hiện những đề tài mang tính hiện thực, gần gũi với cuộc sống con người

Bàn thờ giữa chính điện là tượng Tả quân Lê Văn Duyệt, được đúc bằng đồng nguyên chất dựa trên mẫu chân dung của ông in trên tờ tiền 100 đồng lưu hành tại Sài Gòn trước năm 1975

 Nguyễn Quang/ dantricom.vn