Ao Bà Om thơ mộng và huyền bí

Ao Bà Om, hay Ao Vuông, là một thắng cảnh nổi tiếng, cách trung tâm thành phố Trà Vinh khoảng 7km dọc theo quốc lộ 53 về phía Tây Nam, thuộc khóm 3, phường 8 thành phố Trà Vinh. Ao có chiều rộng 300m, dài 500m (vì gần với hình vuông nên còn được gọi là Ao Vuông). Mặt nước ao trong xanh và phẳng lặng, được phủ bởi hoa sen, hoa súng. Bao bọc xung quanh ao là các gò cát mấp mô với các hàng cây sao, cây dầu cổ thụ hàng trăm năm tuổi, cuốn hút du khách bởi những bộ rễ nổi lên khỏi mặt đất, tạo nên những hình thù kì lạ, độc đáo. 

Có khá nhiều truyền thuyết về lịch sử Ao Bà Om, nhưng đều có nội dung tương tự giống nhau là: 

Xưa kia, lâu đời lắm rồi, không ai biết đích xác thời gian nào, nơi đây là một giồng cát cao. Chủ yếu là người dân tộc Khmer sinh sống. Để có hồ nước ngọt dùng trong mùa khô, dân làng người Khmer tổ chức cuộc thi đào ao giữa hai nhóm phái nam và phái nữ. Đồng thời cũng để quyết định phái nào thua, sẽ phải đi cưới hỏi phái kia. Giao hẹn thời gian trong một đêm, khi Sao Mai mọc lên thì kết thúc cuộc thi. Bên phái nam ỷ sức mạnh, vừa làm vừa chơi. Bên phái nữ dưới sự lãnh đạo của người tên Om. Biết phái mình yếu thế, nên bà Om đã dùng nhiều mưu mẹo để trì hoãn công việc của phái nam. Đến nữa đêm công việc của bên phái nữ sắp xong, bà Om cho thả đèn lồng ở phía đông, làm cho nhóm nam tưởng là sao Mai đã mọc, trời sắp sáng nên bèn bỏ việc ra về, khi hiểu ra thì đã muộn. Bên nam đành chịu thua. Ao bên phái nam đào còn quá cạn, cho nên về sau người ta vẫn làm ruộng. Còn ao bên nữ đào thì hoàn tất với độ sâu và tích được nguồn nước mát cho nên mọi người lấy tên bà Om đặt cho ao. Thời gian đầu, đêm đêm, nhiều người dân vùng bên cạnh ao nằm mơ thấy các vị thần hiện lên quở trách, bảo rằng phải sửa lại cho vuông. Sáng ra, nhân dân làm đúng như lời thần mách bảo. Quang cảnh ao Bà Om hay Ao Vuông chính là kết quả của cuộc thi tài khi xưa. 

Để vào Ao Bà Om, ngoài cổng chính ra, du khách còn có nhiều lối đi theo bờ cát giữa những hàng cổ thụ râm mát và thơ mộng dẫn vào trung tâm. 

Ngày nay ao Bà Om thường được các bạn học sinh, sinh viên chọn làm nơi cắm trại vào những dịp lễ hay lúc nghỉ hè. Đây cũng là nơi hẹn hò của những đôi nam nữ cũng như là nơi các cặp vợ chồng mới cưới, đưa nhau ra chụp hình quay phim lưu niệm. Vào những dịp lễ hội lớn, nơi đây là trung tâm vui chơi của người dân và du khách. Có nhiều dịch vụ ăn uống giải khát và chụp ảnh lưu niệm phục vụ khách tham quan. Du khách đến Trà Vinh mà chưa tham quan Ao Bà Om thì quả là một thiếu sót lớn. 

Gần ao có chùa Âng là ngôi chùa Khmer cổ nhất Trà Vinh, có nghệ thuật kiến trúc độc đáo và hài hoà với cảnh sắc thiên nhiên. Theo truyền thuyết, chùa Âng được xây dựng vào năm 990, tức cuối thế kỷ 10. Năm 1994, quần thể chùa Âng và ao Bà Om đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích Văn hóa Lịch sử cấp Quốc gia. 

Đến với thắng cảnh Ao Bà Om, ngoài việc tận hưởng không khí trong lành lan toả dưới bóng mát của những tán sao cổ thụ và chiêm bái chùa Âng, du khách còn được tham quan Bảo tàng Văn hoá Dân tộc Khmer Trà Vinh, là nơi lưu giữ nhiều cổ vật, hiện vật quí giá, để tìm hiểu thêm những nét độc đáo trong văn hoá và đời sống của dân tộc Khmer, qua bao thế hệ trên đất Trà Vinh. 

Trong quần thể thắng cảnh Ao Bà Om, về hướng đông bắc, còn có một ngôi miếu nhỏ nằm khiêm tốn ở một góc ao. Người dân địa phương gọi đó là Miếu Ông Cố. Nơi đây quanh năm đều có hương hoa do khách hành hương dâng cúng và có người trông nom bảo vệ hàng ngày. 

Trong miếu thờ tượng một vị Thần, gương mặt uy nghiêm, râu dài bạc trắng, mình khoát  tấm y màu vàng như đức Phật. Bên tay phải có tượng một vị ông , bên tay trái có tượng một vị bà. Bên ngoài miếu còn có bệ thờ Phật Thích Ca Mâu Ni rất trang nghiêm. Chúng tôi hỏi thăm về lịch sử miếu, nhưng người dân không biết vị Thần tên gì. Chỉ biết rằng, hàng trăm năm, qua nhiều thế hệ, người dân địa phương truyền miệng rằng tượng chính giữa là Ông Cố, còn 2 tượng hai bên gọi là Ông Tà và Cô Sáu rất linh thiêng. Rất nhiều người có tâm nguyện đến đây đã được sở cầu như ý. Nhân dịp đến Ao Bà Om, chúng tôi tình cờ được tiếp xúc với người dân sống quanh vùng nầy và những người từ phương xa đến cúng tạ lễ. Chúng ta hãy nghe họ kể những trải nghiệm của bản thân họ về sự linh thiêng của Miếu Ông Cố. 

Theo truyền thuyết, Ao Bà Om là do con người tạo ra, không biết từ lúc nào. Nhưng thời gian đã góp phần tạo nên một kiệt tác của thiên nhiên với hàng hàng lớp lớp cây sao, cây dầu cổ thụ, quanh năm che mát; với những bờ cát uốn lượn nhiều tầng, ôm ấp những gốc cổ thụ có nhiều hình dáng kỳ dị, đã tạo nên điểm nhấn độc đáo, cuốn hút niềm đam mê khám phá của du khách về phong cảnh thiên nhiên, cũng như thoả mãn tính ngưỡng tâm linh. Bên cạnh đó, Chùa Âng và Miếu Ông Cố là nơi mà rất nhiều cư dân địa phương và khách phương xa trọn lòng tín ngưỡng, gởi gắm niềm tin, cầu mong điều lành, lánh xa việc dữ.  Giữa không khí náo nhiệt của thành phố Trà Vinh, quần thể thắng cảnh Ao Bà Om quả thật là một vùng đất trong lành, êm ả và huyền bí linh thiêng.